Jump to content

Queen katrina Esau

Mayelana Wikipedia
Usozilimi(Linguist)

U-Ouma Katrina Esau (owazalwa ngo-1933), owaziwa kakhulu njenge Ouma Katrina noma Queen Katrina, unguthisha waseNingizimu Afrika futhi usolwazi lwezilimi zomdabu—wazalelwa endaweni yaseRosedale eduze kwe-Upington, eNorthern Cape. Uthathwa njengomuntu wokugcina okhuluma kahle ulimi lwesiNǀuu, ulimi lwendabuko lwamaSan olulodwa kweziphambuka kwe-Tuu. Lolu limi selusegugini kakhulu yokuphela, kodwa u-Katrina ugcine ukuthi lube semlandweni ongakaze unyathele ngokwezulu.[1][2]

Impilo yomndeni nokugcina ulimi

[hlela | Hlela umthombo]

Esesemncane, u-Katrina wakhulela ekhaya elikhuluma isiNǀuu, kodwa ngesikhathi sobandlululo, izikole zazinqatshelwa izingane zamaSan ukukhuluma ulimi lwazo lomdabu, okwamenza wasebenzisa isiBhunu njengolimi lwakhe lwenhlalo. [3]

Eminyakeni yamuva, wabona ukuthi ulimi lungaphenduka “olimi lokugcina” engaba khona umuntu oluluma kahle. Ngakho wasungula isikole esincane e-Rosedale (eduze kwe-Upington) — ǂAqe ǁX¡’oqe (elisho “Gaze at the Stars”) — lapho efundisa izingane nezakhamuzi ulimi, izingoma, izinganekwane kanye namasiko alo.[4]

Incwadi yezingane: !Qhoi n|a Tjhoi (“Tortoise and Ostrich”)

[hlela | Hlela umthombo]

Ngo-2021 wabhala incwadi yokuqala yezingane esuka ngolimi lwesiNǀuu — !Qhoi n|a Tjhoi (Tortoise and Ostrich), esehlanganisiwe ngesiNǀuu, isi-Afrikaans nesiNgisi. I-incwadi ikhombisa inganekwane yokuqubuka kwama-Ostrich ne-Tortoise phezu kwengozi, futhi yafakwa izithombe nguStanley Grootboom. UClaudia Snyman, umzukulu wakhe, wasiza ekuhumusheni nasekulungiseleleni isiNgisi nesi-Afrikaans. Lokhu kubaluleka ngoba yincwadi yokuqala ebhalwe ngaphambili ngesi-Nǀuu. [5][6][7][8]

Ukuhlonishwa nomthelela
[hlela | Hlela umthombo]
  • Ngo-2014, waphathwa nge-Order of the Baobab (Silver) nguMongameli waseNingizimu Afrika, njengokuhlonipha umsebenzi wakhe wokugcina ulimi. [9]
  • Ngo-2020, wathola isiqu somlando we-South African Living Human Legend, isihloko esibanjwa abantu abanekhono eliyingqayizivele lokugcina amasiko angabonakali. [10]
  • Ngo-2015, umphakathi wakhe wamonda ngokusemthethweni njengomlingisisa we Western ǂKhomani San -Queen of the Western Nǁnǂe.[11]

U-Ouma Katrina Esau uyisithombe sokubumbana kolwazi lobuciko nokuvikelwa kwamasiko—okhipha ulimi olwadlulayo olwalucweliswe yizinkinga zesiko lokubandlulula. Umsebenzi wakhe wokufundisa ulimi lwesiNǀuu, ukushicilelwa kwencwadi ngolimi lwakhe, kanye nokwamukelwa kwezinqumo zomphakathi sungumgogodla womlando olude wokuphila kolimi lwemvelaphi eNingizimu Afrika.

Umthombo
[hlela | Hlela umthombo]
  1. https://www.sheenashah.co.uk/nuu.html?utm_source
  2. https://www.beautifulnews.com/south-african-icon-saving-nuu-language-extinction?utm_source
  3. https://www.sheenashah.co.uk/nuu.html?utm_source
  4. https://www.vukuzenzele.gov.za/ouma-katrina-mission-preserve-nuu?utm_source
  5. https://www.okayafrica.com/tortoise-and-ostrich-book-first-ever-in-khoisan-language/?utm_source
  6. https://readinglist.click/sub/first-ever-childrens-book-published-in-ancient-endangered-nuu-language/?utm_source
  7. https://www.sowetanlive.co.za/sebenza-live/2021-07-20-kids-book-published-in-ancient-san-language/?utm_source
  8. https://www.puku.co.za/2021/05/24/launch-of-the-first-book-ever-to-be-written-in-n-uu-takes-place-today-purchase-the-book-here-on-the-puku-co-za-website/?utm_source
  9. https://readinglist.click/sub/first-ever-childrens-book-published-in-ancient-endangered-nuu-language/?utm_source
  10. https://www.puku.co.za/2021/05/24/launch-of-the-first-book-ever-to-be-written-in-n-uu-takes-place-today-purchase-the-book-here-on-the-puku-co-za-website/?utm_source
  11. https://www.sowetanlive.co.za/sebenza-live/2021-07-20-kids-book-published-in-ancient-san-language/?utm_source