Ntombikayise Priscilla Khubeka

Mayelana Wikipedia

UNtombikayise (Ntombi) uPriscilla Kubheka wayeyisishoshovu sangaphambilini sobandlululo saseNingizimu Afrika futhi eyilungu lephiko elihlomile le-ANC, uMkhonto weSizwe . Ushone eneminyaka engama-41 ngo-1987 ngemuva kokuthunjwa nokuphenywa ngemibuzo ngabezokuphepha baseNingizimu Afrika ngenxa yeqhaza lakhe lokuba ngumxhumanisi woMkhonto weSizwe (MK). Ukushona kukaKubheka kwaphikiswa kakhulu ngesikhathi kulalelwa amacala eKhomishini yamaQiniso nokuBuyisana, lapho izikhulu zamaPhoyisa aseNingizimu Afrika ekuqaleni zazithi azinacala ngokufa kwakhe. Isidumbu sakhe sakhishwa ngoMeyi 1997, ngaseKwaDukuza, siveza ukuthi uKubheka ubulawe ngamanxeba okudutshulwa.

Ukunyamalala[hlela | Hlela umthombo]

UKubheka ubehlala KwaMashu, ilokishi elisenyakatho neTheku . Usebenze njengomxhumanisi wamalungu e-MK angaphandle nangaphandle aqeqeshiwe aKwaMashu. Efuna ukuthola ulwazi ukufika amalungu amane MK waseSwazini, Vlakplaas amaphoyisa kuhlanganiswe imithombo zabo yaseThekwini nokuvikeleka legatsha ngesinyenyela inethiwekhi Kubheka sika. Ngaphansi kokuyalelwa nguCaptain Adriaan David Baker osebenzisana nePort Natal Security Branch, o-C1 / Vlakplaas askaris ababili, uSimon Radebe noXola Frank 'Jimmy' Mbane, banikwe umsebenzi wokuxhumana naye.Benza sengathi bangamalungu eMK, bathembisa ukumsiza amukele izishoshovu zaseSwazini.NgoMeyi 1987, uMnu Mbane wahambisa uNks Kubheka waya eBattery Beach lapho athunjwa khona yiqembu lasePort Natal.Uvalwe amehlo, waboshwa wayiswa lapho kudutshulwe khona eWinkelspruit, eningizimu yeTheku. Esalokhu evale amehlo, wabe esephekwa ngemibuzo ngabophiko lwezokuphepha ePort Natal. Leli thimba lalinoColonel Andy Taylor, uCaptain Hentie Botha, uSergeant Laurance 'Laurie' Wasserman, uSergeant Cassie van der Westhuizen, uJoe Coetzer noWarrant Officer 'Bossie' Basson. [1]

Ubufakazi[hlela | Hlela umthombo]

Ngesikhathi kulalelwa ushwele okwenziwe yiKhomishini yeQiniso nokuXolelana, imininingwane ehlukile mayelana nokufa kukaKubheka yanikezwa yilabo ababandakanyeka ekufeni kwakhe. UCaptain Botha kushiwo kokuphenywa esasiqhutshwa ngesiZulu ngu uColonel Taylor, phakathi kwesikhathi lapho watshaya Nks Kubheka yonkana emuva nge ngomshiza .Ngokusho kukaCaptain Botha, lokhu bekungekhona ukushaya kanzima kodwa behlose ukudlulisa ubunzima besimo nokumncenga ukuthi asebenzisane nabo.UCaptain Botha uveze ukuthi ukuphenywa kwakhe kuthathe cishe imizuzu eyishumi nanhlanu kuya kwengamashumi amabili nokuthi uTaylor wamshaya cishe izikhathi eziyishumi kuya kweziyishumi nanhlanu nge-sjambok. Ubufakazi bukaSergeant van der Westhuizen busikisela ukuthi uphenyo lwathatha ihora lonke.Womabili la ma-akhawunti aphikiswe nguMbane obesola ukuthi ukuphenywa kwakhe kuthathe cishe amahora amabili, okuyilapho ezwa khona ukukhala kwakhe ngobuhlungu buvela ngaphandle.UBotha nabanye abafake izicelo bafakazile ukuthi, ngesikhathi kuphekwa imibuzo,uNkk Kubheka wavuma ukusebenzisana nabo kodwa wavele wabulawa yisifo senhliziyo. Bathe wambamba esifubeni wawa, wahlaselwa yisifo senhliziyo ngenxa yokuthi wayekhuluphele.

Isidumbu sikaNkz Kubheka saphonswa eduze kwemijondolo yaseBhambayi, buqamama nakubo nguSergeants Wasserman noSalman Gerhardus du Preez.UCaptain Botha uveze ukuthi umndeni wakhe ubungazi ngokushona kwakhe futhi kubonakala sengathi uyakholelwa ukuthi wayesekudingisweni. Ngemuva kwalokho kwaba namahemuhemu okuthi ushiye leliya lizwe waya eMozambique ngenxa yokunaka kweSecurity Branch.

Isidumbu[hlela | Hlela umthombo]

Lezi zicelo zemininingwane emayelana nokushona kukaKubheka ziphonswe inselelo enkulu ngumndeni kaKubheka. [2] Bamele ukuthi amaphoyisa amdubule ekhanda ngaphambi kokulahla isidumbu sakhe, nokuqinisekiswe ukuthi kulandela ukugqitshwa kwesidumbu sakhe. Uphiko lwe-TRC's Investigative Unit lusaqhubeka nokukholakala ukuthi ngelikaNks Kubheka ethuneni labampofu emathuneni aseCharlottedale, KwaDukuza ngoMeyi 1997. Abafakizicelo babeke icala lokuthi isidumbu esingalungile sikhishwe. Ekuhlolweni kokuhlolwa kwesidumbu, udokotela wezifo ezithatha izifo waphetha ngokuthi izinsalela zifana nezikaNtombi Kubheka. Inhlamvu esetshenzisiwe engu-7.65mm itholakale kugebhezi, okukhombisa ukuthi udutshulwe ekhanda. Umzamo wokusebenzisa ukuhlolwa kwe-DNA kusuka kumasampula amathambo namazinyo wehlulekile njengoba lawa ayesewohlokile futhi engenakusetshenziselwa ukuthayipha i-DNA. Ugebhezi lwathunyelwa eNyuvesi yaseGlasgow, nokwenze kwakhonjwa ubuso bogebhezi. Ukuphonsela inselelo lokhu okutholakele, abafakizicelo bafuna ukuthi omunye uchwepheshe ahlole ugebhezi. Umbiko weSouth African Police Service Forensic Science Laboratory ePitoli uphinde waqinisekisa ukuthi ugebhezi lukaNtombi Kubheka. Abafakizicelo abaziphikisanga lezi ziphetho, yize beqhubeka nokuphikisana nemiphumela yophenyo.

Amalungu ayisithupha oPhiko Lwezokuphepha ePort Natal, uRadebe noB Baker bafaka isicelo sikashwele ngeqhaza labo ekuthumeni, ekufeni nasekulahleni isidumbu sikaNks Kubheka. Abafakizicelo uBotha, uDu Preez, uWasserman noVan de Westhuizen banqatshelwe ushwele ngenxa yokwehluleka ukudalula ngokugcwele. UColonel Taylor ushone ngaphambi kokulalelwa kukashwele. Abafakizicelo uRadebe noBaker, ababengekho ngesikhathi kuphekwa imibuzo noma babandakanyeka ekukhishweni kwesidumbu, banikezwa ushwele ngokuthunjwa kwakhe. UMnu Mbane akazange afake isicelo sikashwele.

  1. TRC Special Report
  2. IOL News